Overzicht meetschalen

​Constipatie

Inleiding

Constipatie is een symptoom dat vaak wordt gezien in de klinische praktijk, vooral bij jonge kinderen, bij kankerpatiënten, bij oudere patiënten en bij zwangere vrouwen.

Constipatie kan gedefinieerd worden als een aandoening van het verteringssysteem. Ze bestaat uit een vertraging en moeilijkheid bij het uitscheiden van de stoelgang of een uitscheiding van de stoelgang die minder volumineus en harder dan normaal is. (Vademecum Clinique , Factorusso & Ritter, 1995)

Drie mechanismen dragen bij tot het goed functioneren van de ingewanden : het intestinale peristaltisme, het absorptiemechanisme van water en electrolyten en een goede ontlasting.

Om van constipatie te kunnen spreken, moet er met verschillende factoren rekening worden gehouden zoals de frequentie van uitscheiding, de consistentie van de stoelgang,.. er is geen éénvormige definitie van constipatie aangezien ze heel wat problemen omvat, vaak subjectief van aard, van de darmtransit. Meestal wordt er van constipatie gesproken als er minder dan twee maal per week ontlasting wordt uitgescheiding en/of als de ontlasting hard is en de uitscheiding moeilijk en pijnlijk gebeurt.

Om de definitie van constipatie te verfijnen, heeft een expertencomité de verschillende criteria voor constipatie geïdentificeerd, de zogenaamde ROME II criteria. Voor dit comité is de definitie van constipatie «het voorkomen van minstens 2 van de volgende syptomen gedurende 12 maanden (niet noodzakelijk opeenvolgend) :
- moeilijkheden bij het uitscheiden bij minstens één op vier defecaties,
- harde of gefractionneerde stoelgang (1 defecatie/4),
- gevoel van onvolledige defecatie (1 defecatie/4),
- gevoel van ano-rectale blokkage (1 defecatie/4),
- nood aan manipulaties om de defecatie te vergemakkelijken (1 defecatie/4),
- frequentie van defecatie minder dan drie maal per week, bij patiënten die geen vloeibare stoelgang hebben nog andere signalen die wijzen op functionele colopathie (Thompson et al., 2000).

Er bestaan verschillende types van constipatie :
- Functionele constipatie verbonden met gebrekkige voeding, sedentarisme, bedlegerigheid, een stoornis van de defecatiereflex,… ;
- Organische constipatie verbonden met de obstructie van de darmen (tumor, stenose,…) ;
- Constipatie verbonden met neurologische problemen ;
- Constipatie verbonden met metabole en endocriene aandoeningen ;
- Iatrogene constipatie verbonden met de consumptie van bepaalde geneesmiddelen 

Geneesmiddelen zoals opiaten, afgeleiden van morfine, neuroleptica en bepaalde anti-depressiva versterken constipatieproblemen door hun tussenkomst bij de mechanismen van de darmwerking. Diuretica verhogen op hun beurt het risico op een onvoldoende hydratatie van de stoelgang, wat leidt tot fecale accumulatie in de darm.

Vanaf de geboorte kan de pasgeborene te maken krijgen met constipatie zonder uitwendige symptomen te vertonen zoals braken, een opgezwollen buik, …

Functioneel of organisch, primair of secundair, constipatie komt vaak voor hij kinderen en isvaak invaliderend en onderkend. Constipatie bij kinderen kan een grote weerklank hebben, zowel op fysiek vlak als op psychisch vlak, tijdens het volwassen leven.

Constipatie is een veelvoorkomend symptoom bij de zwangere vrouw, als gevolg van een combinatie van mechanische en hormonale factoren die de maagdarmwerking verstoren. 

Bij oudere personen komt constipatie vaak voor. Vaak bemoeilijkt een iatrogene constipatie de reeds verstoorde uitscheiding bij ouderen. De constipatie kan aanleiding geven tot andere complicaties zoals de vorming van een facaloom, het verschijnen van agitaite of verwardheid, fecale incontintentie, buikpijn, anorexia, retentie van blaasstenen,…

Constipatie wordt vaak niet beschouwd als een probleem voor de volksgezonheid, maar het is belangrijk om constipatie tijdig op te sporen en te behandelen om complicaties te vermijden. De meetinstrumenten zullen toelaten om de aan-of afwezigheid van constipatie te objectiveren. Het gebruik van de meetinstrumenten voor het risico op constipatie kan nuttig zijn om preventieve actie te ondernemen.

In het domein van de zorg voor constipatie hebben we enkele algemene schalen gevonden die zich focussen op de verpleegkundige benadering en de herkenning van het probleem. We hebben geen gevalideerde meetinstrumenten weerhouden die gaan over fecale incontinentie, de identificatie van de ernst van de symptomen vanuit medisch oogpunt of over de kwaliteit van leven. Naast de hierboven vernoemde meetinstrumenten, hebben we ook andere instrumenten teruggevonden die interessant zijn voor gebruik in de dagelijkse praktijk. Bepaalde auteurs tonen het gebruik van een eenvoudige visuele schaal voor de evaluatie van constipatie (Lederle et al, 1990), anderen benadrukken het voordeel van het gebruik van instrumenten voor het evalueren van de vorm en het uitzicht van de stoelgang zoals deBristol Stool Form Scale. Deze eenvoudige methode voor de evaluatie van de darmtransit kan gebruikt worden om veranderingen in de darmfunctie op te volgen. (Lewis & Heaton, 1997​

Meetschalen