Overzicht meetschalen

​Zelfzorg

Inleiding

De definitie van het concept «self care» of zelfzorg is niet gemakkelijk en kan variëren volgens de situatie waarin de zorgen plaatsvinden. Verschillende sleutelwoorden kunnen dit domein definiëren : zelfcontrole, zelfzorg, zelfonderzoek, zelftoediening, automedicatie, … 

Het «​zelfmanagement» bestrijkt verschillende domeinen zoals het zelfmanagement van taken, het managen van competenties, het oplossen van problemen, het nemen van een beslissing, het gebruik van middelen, de vorming, het plannen van de actie en zelf‐adaptatie (Lorig KR, Holman H. , 2003), het managen van de impact van chronische ziekten, de onafhankelijkheid in het dagelijkse leven (Alliance for Self Care Research, 2005). 

De Mesh term  «Self care» definieert zich als zijnde de uitvoering —door de persoon zelf, een lid van de familie of een informele hulp— van activiteiten of taken die gebruikelijk uitgevoerd worden door professionele gezondheidszorgbeoefenaars. Uitgaande van de Nursing International Classification (NIC), komen de persoonlijke zorgen overeen met het management van de dagelijkse activiteiten, met het vermogen om de zorgen onafhankelijk uit te voeren, met het versterken van de gewoonten met betrekking tot de gezondheid en met de aanmoediging tot onafhankelijkheid, rekening houdend met de leeftijd, met de pathologie en de omgeving van de patiënt

Volgens het woordenboek van de geneeskunde ‘Flammarion’, is zelfcontrole een uitdrukking die verwijst naar zelfmedicatie en naar de automie van een persoon, naar het zichzelf onderwijzen en naar de zelfvoldoening over de handelingen van het dagelijks leven. Autonomie houdt rekening met het theoretisch en het praktisch vermogen om een verantwoorde beslissing te nemen. Het bepaalt zich ten opzichte van iets of iemand.

Het blijkt duidelijk dat de term «self care» aansluit bij een belangrijk deel van de activiteiten van het dagelijks leven (het vermogen om een reeks taken uit te voeren),  het geheel van gekozen gedragingen door het individu teneinde een acceptabel niveau van gezondheid of welbevinden te handhaven, ziekte of schade te verhinderen en de gezondheid te bevorderen. Het concept omvat persoonlijke zorgen, zorgen aan de familie of aan vrienden. Het promoten van zelfzorg, of zelfmanagement bij chronische ziekten, houdt rekening met de levenservaring van personen, hun doelen en verlangens. Het gaat om een benadering die zich rond de patiënt concentreert. Naast het thema zelfzorg, vinden we de evaluatie van de persoonlijke doeltreffendheid bij de verzorging, dat uitgedrukt wordt door de term : «self‐ efficacy». Dit laatste domein werd niet in rekening gebracht bij het zoeken naar evaluatie‐instrumenten van de zelfzorg.

Als aanvulling op de evaluatie van zelfzorg, heeft de functionele evaluatie betrekking op de functie, dat wil zeggen op het functioneren van een orgaan, een lidmaat of een zintuig. Volgens Katz (1983), is de functionele stoornis een stoornis die niet direct verband houdt met een anatomisch aantoonbaar letsel, maar aan een verstoring van de werking van het getroffen orgaan. Er is dus een verband tussen de functionele en de fysieke capaciteiten. Het lichamelijk, geestelijk en cognitief functioneren, maar ook het optimaal sociaal functioneren worden toegevoegd. «Self care» is een belangrijk concept in de gezondheidszorg. Het bevat preventieve aspecten van de ziekte en ook de handhaving en promotie van de gezondheid. Het samenkomen van de behoeften omtrent zelfzorg is van primordiaal belang voor het slagen van de aanpassing van de persoon aan zijn omgeving (Christiansen and Ottenbacher, 1998). 

De evaluatieschalen met betrekking tot het concept zelfzorg of zelfzorg zijn talrijk en bestrijken verschillende gebieden zoals : astma,    incontinentie, diabetes, cardiologische pathologie, medicatie, autonomie, afhankelijkheid,…

In het kader van het BeST II project hebben we ons vooral geconcentreerd op het aspect van de zelfzorg bij diabetische patiënten, maar ook op de capaciteiten van management van de medicamenteuze behandelingen, aangezien het concept «zelfzorg» of zelfzorg uitgebreid is. 

In het domein medicatiebeleid hebben we ons geconcentreerd op enkele algemene schalen. In het kader van het thema zelfzorg zijn we gefocust op het zelfmanagement van voorgeschreven medicamenteuze behandelingen en niet op zelfmedicatie. In het BeST project werden de schalen over een specifiek type van patiënt, of gebaseerd op een zwakke    steekproef (N<30) niet weerhouden. Ook niet als de validatiestudie slechts gedeeltelijk plaatsvond.

Hetzelfde geldt voor het gebied “zorgmanagement” bij de diabetische patiënt, de gevalideerde meetinstrumenten in specifieke populaties of hoofdzakelijk over de levenskwaliteit werden niet weerhouden.

Tenslotte werden de aspecten autonomie en resterende competenties uitgewerkt in het BeST I project, onder het concept «functionele, mentale en psychosociale evaluatie». 

Meetschalen